رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی

 

          طبق قانون اساسی آرژانتین، همه افراد ملت در بیان عقایدخود ازطریق مطبوعات وبدون هیچگونه سانسوری آزاد می باشند. در ماده 32 همین قانون، قوای حاکمه کشور از وضع قوانینی که به هر صورت بدنبال محدودنمودن آزادی بیان باشد، منع شده اند. بررسی مفاد قوانین فوق به خوبی نشاندهنده اهمیت این بخش برای رهبران اولیه کشور آرژانتین می باشد. در طول دویست سال پس از استقلال این کشور نیز رسانه ها همواره نقشی اساسی در شکل دهی و سمت و سوی حرکت جامعه ایفا نموده اند.

          درحال حاضر طبق قوانین موجود همه افراد جامعه می توانند با ثبت یک شرکت، نسبت به انتشار روزنامه و یا مجله و ... اقدام کنند. در بخش رادیو وتلویزیون ها نیز براساس آخرین قانون مصوب (2009 میلادی ) همه گروههای اجتماعی قادر به داشتن رسانه دیداری وشنیداری خود خواهند بود. هدف از وضع قانون مزبور دقیقا تمرکززدائی و رفع انحصار از صنعت رادیو و تلویزیون کشور بود.تا پیش از این رادیو و تلویزیون های کشور در انحصار چند گروه رسانه ای خصوصی بود.

 

جایگاه و نقش رسانه ها:

روزنامه ها اولین رسانه های کشور استقلال یافته آرژانتین بودند. اولین روزنامه با نام گازتا در اوایل دهه 1820 منتشر گردید.  در دهه 1860 تعداد روزنامه های منتشره بشدت افزایش یافت. بعنوان مثال روزنامه «کاپیتال» در سال 1867 تأسیس شد. در سال 1869 روزنامه لاپرنسا برای اولین بار منتشر گردید و در سال 1870  روزنامه لاناسیون بعنوان یک روزنامه جدید انتشار یافت. هرکدام از روزنامه ها در واقع وابسته به یک جناح و یا تفکر سیاسی بودند و در صورتی که مخالف دولت محسوب می شدند سعی داشتند با بالا بردن صدای انتقاد خود، چاپ کاریکاتور و ... ضمن رساندن پیام خود به مردم ، فضای جامعه را در راستای اهداف تعیین شده حزبی و جناحی آماده نمایند. متوسط مطالعه روزنامه و نشریه نیز در این جامعه با ورود مهاجری که عمدتا اروپائی بودند بشدت رو به افزایش گذاشت.

براساس تحقیقات انجام شده توسط موسسه ارنستو کسادا  ، تعداد 148 روزنامه، هفته نامه و ماهنامه در سال 1877 در آرژانتین منتشر می شده است . بعبارت بهتر برای هر 15700 نفر یک مجله در آرژانتین منتشر می شده است که بدین ترتیب، آرژانتین چهارمین رتبه را در جهان در آن دوره به خود اختصاص داده بود.  مهمترین روزنامه های آن عصر علاوه بر موارد برشمرده فوق ، عبارت بودند از ال ناسیونال، لا تریبونا ، ال سیگلو و ال پوئبلو آرخنتینو .  این روند به تدریج افزایش یافت. با ورود به قرن بیستم و اختراع رادیو و سپس تلویزیون و سایر وسایل ارتباط جمعی بسیاری بر این باور بودند که نقش رسانه های چاپی رو به افول خواهد گذارد. البته در دوره هایی این روند بوجود آمده است اما بدلایل مختلف از جمله جذابیت هایی که رسانه های چاپی داشته اند و تنوع در مطالب و مطالب گرافیکی، همچنان این رسانه ها مورد توجه مخاطبین خود قرار دارند.

نقش و جایگاه رسانه ها در دوره های مختلف تاریخی آرژانتین بویژه در زمان سرنگونی دولتهای قانونی و بویژه دوره دیکتاتوری ویدلا و جنگ کثیف ( 1983-1976) بسیار شاخص است. بیشترین فشار بر رسانه های ارتباط جمعی در اوایل این دوره بوده است. در این دوره هر مطلبی که در روزنامه ای به چاپ می رسید، پیش از آن می بایست مطالب خود را به دفتری در ریاست جمهوری ارائه می داد و پس از کسب مجوز در روزنامه ها منتشر می شد.  بتدریج روزنامه ها  و رسانه های گروهی دیگری تأسیس و با این قانون به مبارزه برخواستند. بعد از گذشت چند سال، بتدریج این قانون کم رنگ شد. نکته جالب توجه این است که انحصار چند گروه رسانه ای محدود بر این بخش مهم، باعث شد که دولت در سالهای اخیر خود را بشدت محدود و رسانه های مهم عمدتا تعیین کننده سمت و سوی حرکت دولت بوده و دولت را به گروگان گرفته بودند. وضعیت فوق باعث شد که خانم کرچنر در مبارزات انتخاباتی یکی از مهمترین اهداف خود را شکستن این انحصار اعلام کند. تصویب قانون جدید رسانه ها در سال 2009 در واقع ناشی از این وضعیت می باشد.

 

رسانه های ارتباط جمعی

- رادیو:

رادیو فعالیت رسمی و برنامه ریزی شده خود را از 27 آگوست 1920 در آرژانتین با پخش اپرای «پارسیفال» آغاز نمود. این دقیقا همان سالی است که رادیو به شکل فعلی کار خود را در آمریکا نیز آغاز نموده بود. بنابراین رادیو آرژانتین دومین رادیو جهان و اولین رادیوی رسمی از  نظر پخش اپرا بصورت زنده بود. این ایستگاه مجوز و پروانه خود را در ۱۹ ماه نوامبر سال ۱۹۲۳ دریافت کرد. این تاخیر به علت عدم وجود عملیات صدور پروانه رسمی در آرژانتین درآن زمان بود. در سال 1924 اولین بار یک مسابقه فوتبال بصورت زنده از رادیو گزارش شد. این مسابقه دوستانه بین دو تیم اروگوئه و آرژانتین بود. در این دهه چندین ایستگاه رادیوئی دیگر نیز در آرژانتین آغاز بکار کردند.

تا اوایل دهه 1930 رادیو آرژانتین از مرکز «تئاتر کولیسئو» پخش می شد و اختصاص به پخش موسیقی و بعدها تئاتر داشت. «انریکه سوسیانی» مالک اولین ایستگاه رادیوئی جهان، این رادیو را در سال 1930 به مبلغ 200 میلیون دلار به یک کمپانی آمریکائی فروخت. در این زمان بالاترین رکورد برای فروش چنین شرکتی محسوب می شد. در دهه 30 و اوایل دهه 40 تئاترهای رادیوئی زیادی از رادیو پخش شد و هنرمندان متعددی بعنوان ستارگان جدید دنیای هنر معرفی شدند که یکی از آنها خانم« اوا دوآرته» بود که بعدها بدلیل ازدواج با خوان پرون معروف شد. رادیو در اواسط دهه 1940 نقش مهم خود را در دنیای سیاست در آرژانتین ایفا کرد. در انتخابات این سال، تبلیغ هنرمندان رادیو به نفع پرون ، نقش مهمی در شناخت مردم سراسر کشور از  پرون داشت.

  در حال حاضر بیش از 260 ایستگاه رادیوئی AM  و قریب 1150 ایستگاه رادیوئی FM در طول شبانه روز اقدام به پخش برنامه های خود می کنند.

براساس آمار اعلام شده توسط وزارت فرهنگ آرژانتین میزان سرمایه گذاریهای تبلیغاتی در رادیوهای شهر خومختار بوئنوس آیرس در سال 2010 برابر 396 میلیون پزو بوده است در حالی که این رقم در سال 1995 برابر 204 میلیون پزو بوده است. با توجه به اینکه تبلیغات در رادیو در طول این سالهای طولانی رشد قابل ملاحظه ای نداشته است می توان نتیجه گیری نمود که با عنایت به رشد روز افزون رسانه های ارتباط جمعی مختلف، اهمیت رادیو روز به روز کاهش می یابد. 

 

-        تلویزیون:

تلویزیون آرژانتین، بصورت رسمی از سال 1951 و در دوره ریاست جمهور خوان دومینگو پرون با افتتاح کانال 7 آغاز بکار کرد. در این زمان وزارت کار عمومی با اعزام یکی از مهندسین رادیو دولتی به آمریکا ، اقدام به خرید تجهیزات تلویزیونی و سپس راه اندازی آن با همکاری متخصصین آمریکائی نمود. در این  دوره تلویزیون کاملا دولتی بود. دولت پدرو آرامبرو که از طریق کودتای نظامی ، دولت قانونی پرون را سرنگون کرد که در سال 1957 مجوز تأسیس کانال خصوصی را صادر نمود. در قانونی که به همین منظور تنظیم شده بود، وجود هر گونه شبکه های رادیو و تلویزیونی خصوصی بدون داشتن مجوز ممنوع شد و ایستگاههای بوئنوس آیرس سیگنال ها را به سایر نقاظ کشور منتقل نمی نمودند.

در سالهای 1962 و 1963 اولین تلویزیون کابلی کشور تأسیس شد. این تلویزیون از سیستم CATV ، کابلهای کواکسیکال و تجهیزات ارزان قیمت برای راه اندازی استفاده کرده بودند و برنامه های خد را نیز از ایستگاههای پخش در بوئنوس آیرس خریداری می کردند. بدین ترتیب این تلویزیون پایه اصلی تلویزیونهای کابلی شد که بعدها گسترش چشمگیری یافت و به یکی از صنایع بزرگ تجاری کشور تبدیل شد.

اولین کانالهای خصوصی تلویزیون در شهر بوئنوس آیرس در سالهای 1961-1960 افتتاح گردید. از آنجه که مالکیت تلویزیون توسط خارجیان ممنوع شده بود، شرکتهای معظم آمریکائی تصمیم به ورود به کشور در سایه توافق و امضای قرارداد با شرکتهای و کانالهای تلویزیونی داخلی برآمدند. بنابراین شرکتهای موازی در کنار کانالهای تلویزیونی تأسیس شد و زمینه های حضور اولین کانال تلویزیونی خارجی آماده گردید. در سال 1961 T کانال آمریکائی NBC از طریق سرمایه گذاری در شرکت Telecenter  و کانال 9 و ABC  با سرمایه گذاری در کانال 11 از طریق شرکت Telerama   و بالاخره CBS و Time-Life در کانال 13 از طریق شرکت Proartel وارد آرژانتین شدند. بدین ترتیب آمریکائی ها بیشترین سرمایه گذاری را در کانالهای تلویزیونی خصوصی کشور انجام دادند.

درسال1974دولت سوم پرون تصمیم گرفت که مجوزکانالهای خصوصی بایدبه دولت بازگردانده شود. البته بازگرداندن مالکیت کانالهای تلویزیونی تغییر عمده ای در محتوای برنامه ها ایجاد نکرد چرا که ایستگاهها همچنان توسط تبلیغات تلویزیونی اداره می شد و برنامه سازان نیز تغییری نکرده بودند. در این دوره دولت به تعهد خود مبنی بر حمایت از صنایع ملی و تولید برنامه های فرهنگی عمل ننمود.

در دوره دیکتاتوری وحشتناک کشور 1983-1976 کنترل کاملی بر همه برنامه های تلویزیونها از سوی نظامیان صورت می گرفت. در این دوره کنترل تمامی شبکه ها بین سه نیروی دریائی(13) ، هوائی(11) و زمینی ارتش( کانال 9)  تقسیم شده بود و کانال 7 که دولتی بود، دراختیار رئیس جمهور قرار داشت.  بعد از پایان دوره دیکتاتوری و انتخاب رائول آلفونسین به ریاست جمهوری، خصوصی سازی مجددا در دستورکار قرار گرفت و در اولین گام کانال 9 به صاحب  اولیه اش بازگردانده شد.

از اواخر دهه 1980 و بویژه دهه 1990 تلویزیون های کابلی بشدت افزایش یافتند و اپراتورهای این تلویزیون ها در سراسر کشور به عدد 200 رسید. بدلیل تأسیس شرکتهای معظم تلویزیون کابلی در دهه 1990 این صنعت بشدت گسترش یافت.

 

رسانه های چاپی

در حال حاضر شاید حدود 10 روزنامه سراسری در آرژانتین بتوان نام برد که با شمارگانی بالای پنجاه هزار نسخه در روز منتشر می شود. البته تعداد روزنامه های منتشره در سرتاسر کشور بیش از 200 روزنامه می باشد که که اکثریت قریب باتفاق مستقل از دولت مرکزی و یا دولتهای ایالتی می باشند اگرچه ممکن است همسو با دولت منتخب باشند.

یکی از نکات جالب توجه در خصوص رسانه های چاپی آرژانتین این است که کاغذ و وسائل مرتبط با چاپ آرژانتین از دوران دیکتاتورها به یک شرکت وابسته به گروه رسانه ای کلارین فروخته شده است. در واقع از دوران دیکتاتوری انحصار کاغذ چاپ روزنامه ها در اختیار این شرکت است. از سوی دیگر رسانه های وابسته به کلارین که یک غول رسانه ای بزرگ وابسته به صهیونیست ها در این کشور محسوب می شود، بزرگترین مانع دولت چپ گرای کرچنرها ( نستور و همسرش کریستینا) بودند. خانم کرچنر در اواسط دور اول ریاست جمهوری خود طرحی را با عنوان قانون رسانه های دیجیتال به تلویزیون آزاد به کنگره ارائه داد که طبق آن امکان دسترسی همه به تلویزیون های دیجیتال را آزاد می کرد و همچنین تلویزیون های عمومی را برای همه افزایش می داد. بدین معنی که تا قبل از آن تلویزیون در آرژانتین در انحصار چندین شرکت خاص بود. این شرکتهای کانالهای تلویزیونی را در قالب بسته های مختلف و با انعقاد قرارداد و پرداخت مبلغ قابل توجهی  در اختیار مردم قرار می دادند در حالی که دولت بدنبال افزایش دسترسی مردم به تلویزیونهای رایگان است. از همنی طریق در اولین گام، پخش مسابقات مختلف فوتبال را از تلویزیون دولتی بصورت رایگان آغاز نمود و همزمان به تقویت قدیمی ترین تلویزیون کشور ( کانال 7 تلویزیون ) پرداخت. در عین حال با مراجعه به دادگاه ، بدنبال خارج نمودن انحصار کاغذ چاپ از شرکت تحت نظر روزنامه کلارین است.

 در حال حاضر روزنامه کلارین، پرفروش ترین روزنامه آرژانتینی و یکی از پرفروش ترین روزنامه های آمریکای لاتین می باشد.

روزنامه راست گرای لاناسیون نیز که در  سال 1870 تأسیس شده است و تاکنون بصورت مستمر منتشر می شود، دومین روزنامه با شمارگان بالا در این کشور محسوب می شود. مهمترین روزنامه های دیگر عبارتند از آمبیتو فینانسیرو( اقتصادی تجاری)، اوله (Oleh) که ورزشی بوده و بیشترین تیراژ را در این بخش دارد و بالاخره روزنامه کرونیکا.

دلیل حضور مهاجرین خارجی و ارتباطی کشور همواره با دنیای خارج داشته است، فروش و توزیع روزنامه ها و مجلات خارجی در داخل کشور، از درصد بالائی به نسبت مجلات داخلی برخوردار بوده است.

خبرگزاریها:

در آرژانتین در حال حاضر 28  خبرگزاری فعال هستند که تنها یک خبرگزاری (Telam) دولتی بوده و بودجه خود را از دولت دریافت می کند و سایر خبرگزاریها خصوصی می باشند. منبع اصلی درآمد این خبرگزاریها، تبلیغات و فروش اخبار تولید شده خود ، تحقیقات، نظرسنجی ها و ... می باشد.  در عین حال 121 رسانه ارتباط جمعی در کشور به ثبت رسیده است.

 

-        تعداد استفاده کنندگان از اینترنت در آرژانتین

براساس آمار منتشره توسط موسسه ملی اطلاعات و آمار آرژانتین، میزان دسترسی استفاده کنندگان خانگی به اینترنت 5/44 درصد رسیده است. براساس آمار ماه اکتبر 2011 تعداد استفاده کنندگان از اینترنت در سراسر آرژانتین به رقم 694\13 میلیون کاربر رسیده است که از این تعداد قریب 10 میلیون نفر  استفاده کنندگان از اینترنت با باند پهن، بی سیم و ,,, می باشند و مابقی از شبکه های تلفنی اینترنت استفاده می کنند.

در این بین رشد دسترسی به اینترنت بی سیم برابر 3,48 درصد نسبت به سال پیش از آن رشد داشته است. بوئنوس آیرس ، کوردوبا ، سانتا فه و مندوسا با 9,79 درصد ( برابر5912623 کاربر خانگی اینترنت) از کل استفاده کنندگان خانگی اینترنت آرژانتین در صدر قرار دارند.

 

کتاب:

آرژانتین در رتبه چهارم کشورهای  منطقه ایبروآمریکا از نقطه نظر تعداد کتابهای چاپ شده و دومین کشور بلحاظ داشتن تعداد کتابخانه هاست. البته در حالی که تعداد کتابهای منتشره در دهه 1990 بطور متوسط برابر 70 میلیون نسخه در سال بوده در سال 2000 تعداد کتابهای منتشره در کشور به 50 میلیون نسخه کاهش یافته است. 

براساس گزارش منتشره توسط موسسه ملی اطلاعات و آمار آرژانتین، در سال 2010 تعداد 26391 عنوان  شابک دریافت شده  است که 14 درصد بالاتر از سال قبل از آن بوده است. درکل تعداد 7/75 میلیون نسحه کتاب منتشر شده است که متوسط شمارگان (تیراژ) هر کتاب برابر 2869 نسخه بوده است.  در همین مدت قریب 86 درصد عناوین کتابهای منتشره و 79 درصد تعداد نسخه های چاپ شده برای کتابهای جدید بوده است. از این لحاظ 5 درصد در مقایسه با سال قبل از آن کمتر بوده است.

بیشترین کتابهای منتشره در این سال مربوط به ادبیات داستانی بوده است که شامل ادبیات کودکان (38 درصد) ، علوم اجتماعی، موضوعاتی انسانی و حقوق (24 درصد) ، مذهبی (12 درصد) سلامت ، علوم مهندسی  و علوم تجربی ، فنی و ...   بوده است.

براساس همین گزارش 65 درصد عناوین به ثبت رسیده و 75 درصد نسخ چاپ شده در آرژانتین در  شهر بوئنوس آیرس انجام شده است. درهمین مدت 70 درصد کتابهای منتشره در آرژانتین، نوشته اتباع آرژانتینی یا آرژنتینی الاصل بوده است.